زعفران به دلیل ارزش اقتصادی و جایگاه ویژه‌ای که در بازارهای جهانی دارد، یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران به شمار می‌رود. ایران با تولید بیش از 90 درصد از زعفران جهان، به عنوان اصلی‌ترین تولیدکننده و صادرکننده این محصول شناخته می‌شود. زعفران نه تنها در صنایع غذایی، بلکه در صنعت داروسازی و لوازم آرایشی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد. این کاربردهای متنوع باعث شده تا زعفران ایرانی به عنوان یکی از محصولات استراتژیک در صادرات غیرنفتی کشور جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
از طرف دیگر، تولید زعفران در ایران به دلیل شرایط آب و هوایی و اقلیم مناسب، دارای کیفیت بسیار بالایی است که آن را در بازارهای جهانی رقابتی می‌کند. علاوه بر کیفیت بالا، هزینه تولید نسبتاً پایین در ایران نیز از عواملی است که باعث می‌شود زعفران ایرانی در بازارهای جهانی با استقبال زیادی مواجه شود. از این رو، زعفران به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد ارزی ایران در نظر گرفته می‌شود.
قطب های تولید زعفران در ایران و جهان
زعفران به عنوان یک محصول با ارزش در کشورهای مختلفی تولید می‌شود، اما ایران بزرگترین تولیدکننده آن است. کشورهای دیگری مانند اسپانیا، هند، افغانستان و یونان نیز سهمی از تولید جهانی زعفران دارند، اما تولید آن‌ها در مقایسه با ایران ناچیز است. اسپانیا به عنوان یکی از مهمترین رقبا در بازارهای بین‌المللی، زعفران را تولید و به بازار عرضه می‌کند، اما اغلب زعفرانی که در این کشور صادر می‌شود، ممکن است زعفران وارداتی از ایران باشد که با نام اسپانیا مجدداً بسته‌بندی و صادر می‌گردد.
در ایران، استان‌های خراسان رضوی و جنوبی از مهمترین مناطق تولید زعفران هستند و شهرهایی مانند قائنات، تربت حیدریه، فردوس و گناباد نقش بسزایی در تولید این محصول دارند. این مناطق با توجه به آب و هوای خشک و گرم خود، بهترین شرایط را برای تولید زعفران فراهم می‌کنند. زعفران تولیدی این شهرها به دلیل کیفیت بالا و خلوص بسیار خوب، در بازارهای جهانی شناخته شده و تقاضای بالایی دارد.
میزان تولید زعفران ایران و صادرات آن
ایران سالانه بیش از 300 تن زعفران تولید می‌کند که حدود 90 درصد از تولید جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. بخش عمده‌ای از زعفران تولید شده در ایران به کشورهای مختلف صادر می‌شود و صادرات زعفران از منابع مهم درآمدی کشور به شمار می‌رود. به طور متوسط، ایران سالیانه بین 200 تا 250 تن زعفران به کشورهای مختلف صادر می‌کند.
زعفران ایرانی به بیش از 50 کشور جهان صادر می‌شود و کشورهای امارات، اسپانیا، چین، هند و آمریکا از مهمترین بازارهای مقصد این محصول هستند. این صادرات گسترده، سهم قابل توجهی از درآمد ارزی ایران را تشکیل می‌دهد، اما مشکلاتی مانند تحریم‌های اقتصادی و نوسانات ارز می‌توانند بر میزان صادرات زعفران تاثیر منفی بگذارند.
بسته بندی زعفران و نحوه‌ی صادرات زعفران
صادرات زعفران از ایران به کشورهای مختلف از طریق شرکت‌های صادراتی انجام می‌شود. بسته‌بندی زعفران یکی از عوامل بسیار مهم در حفظ کیفیت و ارزش این محصول است. به دلیل حساسیت زعفران به نور و رطوبت، بسته‌بندی آن باید به گونه‌ای باشد که این عوامل را به حداقل برساند. معمولاً زعفران در بسته‌های کوچک شیشه‌ای یا پلاستیکی مقاوم و بسته‌بندی‌های فلزی با پوشش‌های داخلی ضد رطوبت عرضه می‌شود.
همچنین بسته‌بندی زعفران در ایران به دو شکل فله‌ای و خرده‌فروشی انجام می‌شود. زعفران فله‌ای بیشتر به کشورهای دیگر برای فرآوری مجدد و بسته‌بندی نهایی ارسال می‌شود، در حالی که زعفران خرده‌فروشی مستقیماً در بسته‌بندی‌های کوچک به بازارهای خارجی صادر می‌گردد. به طور کلی، رعایت استانداردهای بین‌المللی در بسته‌بندی و برندسازی زعفران می‌تواند تاثیر مثبتی بر افزایش صادرات این محصول داشته باشد.
صادرات زعفران به چین از ایران
چین یکی از بازارهای مهم زعفران ایرانی است و در سالهای اخیر صادرات زعفران به این کشور به طور چشمگیری افزایش یافته است. طبق آمارهای موجود، ایران سالانه حدود 20 تا 30 تن زعفران به چین صادر می‌کند. با توجه به افزایش تقاضای محصولات با کیفیت و ارگانیک در چین، زعفران ایرانی به دلیل خواص دارویی و ارزش غذایی بالا، به عنوان یکی از محصولات محبوب در این کشور شناخته شده است.
چین زعفران را به دلایل متعددی از ایران وارد می‌کند؛ از جمله استفاده‌های گسترده آن در طب سنتی چینی و همچنین در صنایع غذایی و دارویی. از آنجا که زعفران ایرانی به دلیل کیفیت بالای خود مشهور است، بازار چین به دنبال تأمین این محصول از ایران است تا نیازهای داخلی خود را برآورده کند. همچنین افزایش سطح زندگی در چین باعث شده تا تقاضا برای محصولات لوکس و با کیفیتی مانند زعفران افزایش یابد. همچنین صادرات خاویار به چین به عنوان یک کالای لوکس و صادرات خشکبار به چین در سالهای اخیر با سودآوری قابل توجهی رو به رو بوده است.
