شیر خشک به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که شامل شیر کامل پودر شده، شیر بدون چربی (Skimmed Milk Powder)، پودر دوغ، پودر پرچرب و شیر سفیدکننده است. این محصولات به دلیل ماندگاری بالا و عدم نیاز به یخچال کاربرد گسترده‌ای دارند، از جمله در صنایع قنادی، فرمول‌های نوزاد، و محصولات ورزشی.
بر اساس داده‌های موجود، ارزش بازار جهانی شیر خشک در سال 2023 حدود 34.6 میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2032 به 57.2 میلیارد دلار برسد. تقاضای جهانی به دلیل تغییر در الگوهای مصرف و رشد شهرنشینی افزایش یافته است.
برترین صادرکنندگان شیر خشک در جهان
کشورهای برتر در صادرات شیر خشک شامل نیوزیلند، اتحادیه اروپا (به‌ویژه هلند و آلمان)، آمریکا، و چین هستند. نیوزیلند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول شناخته می‌شود و صادرات خود را عمدتاً به آسیا و خاورمیانه انجام می‌دهد.
در اروپا، کشورهای عضو اتحادیه نقش مهمی در تأمین نیازهای جهانی دارند و عمدتاً به دلیل کیفیت بالا و زیرساخت‌های پیشرفته در تولید و بسته‌بندی، سهم بالایی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.
صادرات شیر خشک ایران به سایر نقاط جهان
ایران شیر خشک را به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان، و پاکستان صادر می‌کند. این صادرات به دلیل نزدیکی جغرافیایی و کاهش هزینه‌های حمل و نقل، سودآور بوده است. بیشترین تولید شیر خشک ایران در شهرهای مشهد و اصفهان انجام می‌شود که به دلیل وجود صنایع لبنی قدرتمند در این مناطق است.
اطلاعات دقیق در مورد هزینه‌ها و میزان سود از صادرات به کشورها به‌روز نشده، اما ایران تلاش می‌کند تا با گسترش بازارهای خود در منطقه، سهم بیشتری از صادرات به دست آورد.
صادرات شیر خشک از ایران به پاکستان
ایران بخشی از صادرات شیر خشک خود را به پاکستان اختصاص داده و این کشور یکی از مشتریان عمده محصولات لبنی ایران است. روابط تجاری در این بخش تحت تأثیر مسائل سیاسی، تقاضای داخلی، و قیمت‌های بازار قرار می‌گیرد. اطلاعات دقیق از حجم صادرات سالانه به پاکستان ممکن است بسته به سال متفاوت باشد، اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که ایران در میان حدود 30 کشوری است که به آن‌ها محصولات لبنی صادر می‌کند، از جمله پاکستان.
از آنجا که هزینه‌ها و تعرفه‌های تجاری نقش حیاتی در این صادرات دارند، ایران سعی می‌کند با بهینه‌سازی هزینه‌های تولید و کاهش مالیات‌های صادراتی، در بازار پاکستان رقابت‌پذیر باقی بماند. نزدیکی جغرافیایی و نیاز مداوم بازار پاکستان به محصولات لبنی ایران، این روابط را تقویت می‌کند. همچنین، صادرات به پاکستان بخشی از راهبرد کلی ایران برای توسعه بازارهای همسایه و جلوگیری از وابستگی به بازارهای اروپایی است.
همچنین صادرات خرما به پاکستان و صادرات سیب به پاکستان در سالهای اخیر از دسته محصولاتی است که دارای سودآوری زیادی برای ایران بوده است.
چگونگی صادرات شیر خشک ایران
صادرات شیر خشک ایران با چالش‌هایی مانند نوسانات سیاست‌های تجاری و تغییرات تعرفه‌ای روبه‌رو است. دولت ایران بسته به نیاز داخلی و شرایط بازار جهانی ممکن است محدودیت‌هایی بر صادرات اعمال کند. به عنوان مثال، در زمان‌هایی که نیاز داخلی به محصولات لبنی افزایش می‌یابد، ممنوعیت‌های موقت صادرات اعمال می‌شود تا از کمبود در بازار داخلی جلوگیری شود.
با این حال، برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و بهبود صادرات، دولت از سیاست‌های تشویقی استفاده کرده و در برخی موارد مالیات‌های صادراتی را کاهش داده است. این اقدامات برای ایجاد تعادل بین تأمین نیازهای داخلی و تقویت صادرات صورت می‌گیرد. بهبود زیرساخت‌ها و حضور در بازارهای همسایه، به‌ویژه در کشورهایی مانند پاکستان، نیز بخشی از استراتژی تجاری ایران است.
برترین برندهای شیر خشک صادراتی ایران
چندین برند معروف ایرانی در تولید و صادرات شیر خشک فعال هستند، از جمله برندهای کاله، رامک، و زَرین‌شاد. این شرکت‌ها محصولات متنوعی شامل شیر خشک کامل و شیر خشک بدون چربی تولید می‌کنند که هم برای مصرف داخلی و هم برای صادرات به کشورهای منطقه و فراتر از آن مناسب هستند.
مراکز اصلی تولید این برندها در شهرهای بزرگ و صنعتی مانند مشهد، تهران، و اصفهان قرار دارند. این مناطق به دلیل زیرساخت‌های قوی در حوزه صنایع غذایی و نزدیکی به شبکه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی نقش مهمی در تأمین محصولات لبنی دارند. استفاده از فناوری‌های پیشرفته و کنترل کیفیت دقیق، این برندها را در بازارهای بین‌المللی قابل رقابت کرده است.
