زغال سنگ بر اساس میزان کربن و انرژی موجود به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود: آنتراسیت، بیتومینوس، ساب‌بیتومینوس، و لیگنیت. آنتراسیت بالاترین سطح کربن و انرژی را دارد و معمولاً برای مصارف گرمایشی و صنعتی استفاده می‌شود. بیتومینوس، که کمتر خالص است، عمدتاً برای تولید برق و سوخت در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساب‌بیتومینوس کربن کمتری دارد و بیشتر در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود، و لیگنیت که کمترین سطح انرژی را دارد، اغلب برای تولید برق در مقیاس محلی استفاده می‌شود.
در سال 2023، صادرات جهانی زغال سنگ به ارزش بیش از 108 میلیارد دلار رسید. بزرگترین صادرکنندگان شامل کشورهای استرالیا و اندونزی بودند. به طور کلی، صادرات زغال سنگ نسبت به سالهای گذشته افزایش یافته است، به خصوص با توجه به تقاضای جهانی برای تولید انرژی و صنایع سنگین که زغال سنگ هنوز هم یک منبع اصلی برای آنها است.
برترین صادرکنندگان زغال سنگ در جهان
استرالیا و اندونزی در صدر لیست صادرکنندگان زغال سنگ جهان قرار دارند. استرالیا به عنوان بزرگترین صادرکننده زغال سنگ سخت (آنتراسیت و بیتومینوس) شناخته می‌شود و در سال 2023 حدود 39 درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص داده بود. اندونزی نیز بزرگترین صادرکننده زغال سنگ حرارتی است و سهم بالایی در صادرات زغال سنگ کم‌کیفیت‌تر مانند لیگنیت دارد.
کشورهای دیگر مانند روسیه و آفریقای جنوبی نیز در بین برترین صادرکنندگان زغال سنگ قرار دارند. روسیه با بیش از 15 درصد و آفریقای جنوبی با حدود 6 درصد سهم در بازار جهانی، نقش مهمی در تامین نیازهای کشورهای واردکننده دارند. چین و هند نیز از واردکنندگان اصلی زغال سنگ هستند که باعث افزایش تقاضا در این بازار شده‌اند.
مقاصد صادراتی زغال سنگ ایران
ایران بخشی از زغال سنگ خود را به کشورهای منطقه مانند عراق، افغانستان و ترکیه صادر می‌کند. میزان صادرات ایران به دلیل تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی نسبت به دیگر کشورها کمتر است، اما همچنان در تلاش برای گسترش بازارهای صادراتی خود است. حجم صادرات ایران در سالهای اخیر حدود 47 میلیون دلار بوده که سود اقتصادی معقولی برای کشور داشته است.
بیشتر زغال سنگ ایران در شهرهایی مانند کرمان و مازندران استخراج می‌شود. معادن زغال سنگ کرمان یکی از بزرگترین منابع تولید زغال سنگ در ایران هستند که به کشورهای همسایه صادر می‌شود. همچنین معادن زغال سنگ طبس در استان خراسان جنوبی نیز سهم قابل توجهی در تامین نیازهای داخلی و صادرات دارند.
صادرات زغال سنگ ایران به چین
چین یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان زغال سنگ در جهان است و به دنبال تأمین منابع خود از کشورهای مختلف، از جمله ایران است. صادرات زغال سنگ ایران به چین در سالهای اخیر رشد کرده و به یکی از بازارهای اصلی صادراتی تبدیل شده است. اگرچه حجم دقیق صادرات متغیر است، ایران توانسته حدود 12 میلیون دلار زغال سنگ به چین صادر کند.
چین به دلیل نیاز فراوان به انرژی، به واردات زغال سنگ از کشورهایی مانند ایران ادامه می‌دهد. این صادرات به دلیل نیاز روزافزون چین به سوخت‌های فسیلی در بخش‌های مختلف اقتصادی، به ویژه تولید برق، بسیار اهمیت دارد. همچنین در سالهای اخیر صادرات قیر به چین و صادرات سنگ به چین از تجارت های پرسود این دو کشور است.
